"Landschap - De Vlucht naar Egypte"Joachim Patinir (
Bouvignes-sur-Meuse, ca. 1480 –
Antwerpen, 1524) was een
Zuid-Nederlands kunstschilder, die beschouwd wordt als de eerste werkelijke
landschaps- en
marineschilder.
Over het leven van Joachim Patinir (ook: Joachim de Patinier) is haast niets bekend; hij was gehuwd met Franchoise Buyst, die ook tot een familie van schilders behoorde. Het staat niet vast wie zijn leermeester was. In zijn vroege werk, ontstaan in
Brugge, is de invloed van
Jheronimus Bosch en vooral
Gerard David te bespeuren. In
1515 trad hij toe tot het
Antwerpse Sint-Lucasgilde.
Albrecht Dürer ontmoette hem waarschijnlijk tijdens zijn bezoek aan Antwerpen in
1520-
1521. Na zijn dood werd
Quinten Matsijs voogd van zijn kinderen. Hij is vermoedelijk de oom van
Herri met de Bles.
Joachim Patinir komt de eer toe de eerste echte landschapsschilder in de Nederlanden te zijn. Was het landschap tot dan toe ondergeschikt aan de – vaak Bijbelse – voorstelling op een schilderij, bij Patinir wordt het gepromoveerd tot hoofdonderwerp. De gefantaseerde panoramische verbeelding van de natuur met vaak grillige rotspartijen of dreigende wolkenluchten geven een haast kosmische betekenis aan de daaraan ondergeschikte voorstelling van een religieus onderwerp.
De kluizenaar Hiëronymus in de woestenij is bijvoorbeeld een voor de hand liggend thema. Vaak gaat er een gevoel van onbehagen en vervreemding uit van zijn schilderijen, die dan ook wel als psychologische landschappen worden getypeerd. Overigens deed Patinir voor het schilderen van de figuren vaak een beroep op anderen, zoals Joos van Cleve en Quinten Matsijs.
Patinir heeft waarschijnlijk een groot atelier gehad waarin talrijke leerlingen in zijn trant schilderden. Eén van hen is volgens overlevering Frans Mostaert geweest. Andere schilders die zijn invloed ondergingen zijn Joos van Cleve, Herri met de Bles, Lucas Gassel, Cornelis Matsijs en Matthijs de Cock. Patinir staat zodoende aan de wieg van de rijke Vlaamse landschapschilderkunst. Er worden tegenwoordig zo’n twintig schilderijen aan Patinir toegeschreven. Drie schilderijen, Landschap met de heilige Hiëronymus, Landschap met de vlucht naar Egypte en Landschap met de verzoeking van de heilige Antonius bevinden zich in het Museo del Prado te Madrid. Een ander Landschap met de vlucht naar Egypte bevindt zich in het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen.
Joachim Patinier, Patenier2, ou Patinir, est né vers 1483 à Dinant (Pays-Bas des Habsbourg)3 et mort en 1524 à Anvers.
Peintre et dessinateur de style flamand de la Haute Renaissance, il intégra en 1515 la guilde de Saint-Luc des peintres d'Anvers comme franc-maître4. Il travailla en collaboration avec différents peintres dont Quentin Metsys. Ce dernier devait être assez intime avec lui puisqu'à sa mort, il fut désigné comme l'un des tuteurs de ses enfants5. Lors de son voyage aux Pays-Bas, Albrecht Dürer se lia d'amitié avec Joachim Patinier et réalisa son portrait. C'est « un bon peintre de paysage » nota-t-il dans son journal de voyage6. Il lui emprunta des couleurs, un de ses élèves, et assista à son second mariage le 5 mai 15217.
Joachim Patinir, also called Patenier (c. 1480 – 5 October 1524), was a Flemish Renaissance painter of history and landscape subjects. He was Flemish, from the area of modern Wallonia,[1] but worked in Antwerp, then the centre of the art market in the Low Countries. Patinir was a pioneer of landscape as an independent genre and he was the first Flemish painter to regard himself primarily as a landscape painter. He effectively invented the world landscape, a distinct style of panoramic northern Renaissance landscapes which is Patinir's important contribution to Western art.
There are only five paintings signed by Patinir, but many other works have been attributed to him or his workshop with varying degrees of probability. The ones that are signed read: (Opus) Joachim D. Patinier, the "D" in his signature signifying Dionantensis ("of Dinant"), reflecting his place of origin. The 2007 exhibition at the Museo del Prado in Madrid contained 21 pictures listed as by Patinir or his workshop, and catalogued a further eight which were not in the exhibition.[2]
Patinir was the friend of not only Dürer, but with Quentin Metsys as well, with whom he often collaborated. The Temptation of St Anthony (Prado) was done in collaboration with Metsys, who added the figures to Patinir's landscape. His career was nearly contemporary with that of the other major pioneer of paintings dominated by landscape, Albrecht Altdorfer, who worked in a very different style. He was probably the uncle of Herri met de Bles, who was his follower in establishing the world landscape.